หน่วยที่ 5 การใช้สื่อเพื่อจัดกิจกรรมการศึกษานอกระบบประเภททักษะอาชีพ
5.1 ลักษณะเฉพาะของกิจกรรมและหลักการเลือกใช้สื่อเพื่อการจัดกิจกรรมการศึกษานอกระบบประเภททักษะอาชีพ5.2 การใช้สื่อเพื่อการจัดกลุ่มสนใจ
5.3 การใช้สื่อเพื่อการจัดกิจกีีมฝึกทักษะวิชาชีพระยะสั้นและระยะยาว
5.1 ลักษณะเฉพาะของกิจกรรมและหลักการเลือกใช้สื่อเพื่อการจัดกิจกรรมการศึกษานอกระบบประเภททักษะอาชีพ
1. ลักษณะเฉพาะของกิจกรรมการศึกษานอกระบบประเภททักษะอาชีพการศึกษานอกระบบประเภททักษะอาชีพเป็นกิจกรรมการศึกษานอกระบบประเภทหนึ่งทีีมุ่งให้ความรู้ทางด้านทักษะการประกอบอาชีพสาขาต่างๆ แก่กลุ่มเป้าหมายหรือผู้อยู่นอกระบบโรงเรียน เพื่อให้กลุ่มเป้าหมายมีพื้นฐานความรู้ทางวิชาชีพที่จะไปปรับปรุงอาชีพเดิมหรือสร้างอาชีพใหม่เพื่อเพิ่มพูนรายได้และปรับสภาพความเป็นอยู่ กิจกรรมประเภทนี้จัดในหลายลักษณะ ลักษณะที่สำคัญคือการจัดอบรมในลักษณะของกลุ่มสนใจ และการอบรมระยะสั้นและระยะยาว
ลักษณะเฉพาะของกิจกรรมการศึกษานอกระบบประเภทอาชีพมีดังนี้คือ
1) ด้านวัตถุประสงค์ จัดบริการฝึกอบรมทางด้านอาชีพ เพื่อให้ประชาชนที่อยู่นอกระบบโรงเรียนได้มีโอกาสศึกษาหาความรู้ทางด้านทักษะอาชีพต่างๆตามความสนใจ ความถนัด เพื่อนำความรู้ไปปรับปรุงอาชีพเดิมของตนหรือสร้างอาชีพใหม่เพื่อเป็นการเพิ่มพูนรายได้ของตนและครอบครัวต่อไป
2) ด้านหลักสูตร หลักสูตรที่เปิดสอนมีความหลากหลายมากเพื่อให้ผู้สนใจได้เรียนตรงกับควสใชอบ ความต้องการ เพื่อยึดเป็นอาชีพต่อไป หลักสูตรจะมีความยืดหยุ่นไปตามสถานการณ์ของท้องถิ่น เบ็ดเสร็จในตัวเอง ผู้เรียนสามารถเรียนจบได้ในระยะเวลาสั้นๆ และสามารถนำความรู้ไปใช้ได้ทันที
3) ด้านประเภทของการฝึกอบรม อาจจะแบ่งเป็น 2 ประเภทใหญ่ๆคือ
- การฝึกอบรมอาชีพในลักษณะของกลุ่มสนใจ
- การฝึกอบรมอาชีพระยะสั้นและระยะยาว
2. หลักการเลือกใช้สื่อเพื่อการจัดกิจกรรม กศน ประเภททักษะอาชีพ
หลักการใช้สื่อเพื่อการจัดกิจกรรมการศึกษานอกระบบประเภททักษะอาชีพนั้นนับเป็นแนวทางสำหรับผู้จัดกิจกรรมจะใช้ในการตัดสินใจเลือกใช้สื่อ ซึ่งในหลักการดังกล่าวมีปัจจัยที่สำคัญในการเลือกใช้สื่ออยู่หลายประเภทได้แก่ รายละเอียดเกี่ยวกับจุดเด่นและข้อจำกัดของสื่อแต่ละชนิด สภาพพื้นฐานของกลุ่มเป้าหมาย ประเภทของกิจกรรม ระยะทางระหว่างผู้จัดกิจกรรมกับกลุ่มเป้าหมาย งบประมาณ บุคคลากรของหน่วยงานผู้จัด และสภาพทั่วๆไปของชุมชนของกลุ่มเป้าหมาย
หลักที่ควรคำนึงถึงในการเลือกใช้สื่อเพื่อจัดกิจกรรม การศึกษานอกระบบประเภททักษะอาชีพได้แก่
1) ศึกษารายละเอียดเกี่ยวกับสื่อแต่ละชนิด
2) ศึกษารายละเอียดเกี่ยวกับประเภทของกิจกรรม
3) ศึกษาเนื้อหาของกิจกรรม
4) ศึกษารายละเอียดเกี่ยวกับกลุ่มเป้าหมาย
5) สำรวจจำนวนของกลุ่มเป้าหมาย
5.2 การใช้สื่อเพื่อการจัดกลุ่มสนใจ
1. หลักการใช้สื่อเพื่อการจัดกลุ่มสนใจ
การใช้สื่อเพื่อการจัดกลุ่มสนใจนั้น ควรคำนึงถึงหลักทั่วไปในการใช้สื่อและหลักจิตวิทยาการเรียนรู้ของผู้เรียน สำหรับวิธีการใช้สื่อเพื่อจัดกลุ่มสนใจนั้นจะมีระบบของการเริ่มตั้งแต่ การกำหนดวัตถุประสงค์ ไปจะถึงวิเคราะห์ข้อมูลย้อนกลับ
กลุ่มสนใจ หมายถึง กลุ่มบุคคลที่มีความสนใจที่จะศึกษาและจัดกิจกรรมร่วมกันเกี่ยวกับเรื่องความรู้ทั่วไปและความรู้ด้านวิชาชีพ เพื่อเสริมสร้างความเป็นอยู่ของตนให้ดีขึ้น และมีชีวิติยู่อย่างมีความหมาย
หลักการใช้สื่อเพื่อการจัดกลุ่มสนใจ ควร ยึดหลักทั่วไปในการใช้สื่อประกอบ กับ หลักจิตวิยาการเรียนรู้
หลักทั่วไปในการเลือกใช้สื่อ - ความสัมพันธ์ระหว่างสื่อกับกิจกรรม ความเหมาะสมกับสภาพท้องถิ่น ความเหมาะสมกับกลุ่มเป้าหมาย ควรเป็นสื่อที่ช่วยเสริมความคิด คำนึงถึงระยะเวลา สถานที่ และบรรยากาศ เป็นสื่อที่เปิดโอกาสให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมมากๆ ควรเป็นสื่อที่เป็นเครื่องมือสำเร็จรูป
หลักจิตวิทยาการเรียนรู้ของผู้เรียน - ผู้ใหญ่จะเรียนเมื่อเขาต้องการที่จะเรียน ผู้ใหญ่จะเรียนเฉพาะสิ่งที่เขามีความรู้สึกว่ามีความจำเป็นจะต้องเรียน ผู้ใหญ่เรียนรู้โดยการกระทำ ประสปการณ์มีผลต่อการเรียนรู้ของผู้ใหญ่ ผู้ใหญ่จะเรียนได้ดีเมื่อบรรยากาศและสิ่งแวดล้อมเป็นกันเอง การสอนผู้ใหญ่ควรใช้วิธีการหลายๆวิธี ผู้ใหญ่ต้องการการแนะแนวไม่ใช่คะแนน
2. ปัญหาอุปสรรคในการใช้สื่อเพื่อจัดกิจกรรมกลุ่มสนใจนั้นครอบคลุมตั้งแต่ปัญหาในการผลิตสื่อ ข้อจำกัดของสื่อ ปัญหาการขนย้ายสื่อไปจนถึงทักษะในการใช้สื่อของผู้จัดกิจกรรม
1) ปัญหาในการผลิตสื่อ ส่วนใหญ่แล้วผู้สอนไม่ได้ผลิตสื่อเอง ดังนั้นจึงใช้วิธีการแสวงหาสื่อที่คิดว่าใกล้เคียงกับเนื้อหามากที่สุดมาจากหลายๆแหล่ง จึงอาจจะทำให้สื่อการสอนไม่มีคุณภาพเต็มที่
2) ข้อจำกัดของสื่อแต่ละประเภท เป็นการยากที่สื่อประเภทใดประเภทหนึ่งจะมีคุณสมบัติครบถ้วน ในทางปฏิบัติจริงจำเป็นต้องใช้สื่อหลายๆชนิดประกอบกัน
3) ปัญหาเกี่ยวกับการขนย้ายสื่อ การเคลื่อนย้ายสื่อบางชนิดไปปฏิบัติงานตามพื้นที่ต่างๆ โดยเฉพาะพื้นที่ห่างไกลไม่อาจกระทำได้ง่ายๆ ผู้สอนจึงแก้ปัญหาโดยใช้สื่อที่มีอยู่ใกล้มือเท่าที่พอจะหาได้ ทำให้ไม่เกิดผลเต็มที่ตามที่ต้องการ
3. กรณีตัวอย่างการใช้สื่อเพื่อจัดกลุ่มสนใจ
การใช้สื่อในการจัดกลุ่มสนใจไม่ส่าจะจัดโดยหน่วยงานใดส่วนใหญ่จะมีการใช้สื่อในลักษณะของสื่อประสมหลายๆชนิดด้วยกันซึ่งขึ้นอยู่กับเนื้อหาของกิจกรรม กรณีตัวอย่างที่ยกมานี้เป็นการประมวลเอาแนวทางการจัดกิจกรรมกลุ่มสนใจของหน่วยงานต่างๆมาสร้างเป็นกรณีตัวอย่างขึ้นเพื่อให้ผู้อ่านเห็นว่าลักษณะการจัดกลุ่มสนใจโดยทั่วๆไปเป็นอย่างไร
ตัวอย่างสื่อที่ใช้ในการจัดกิจกรรมกลุ่มสนใจ
- สื่อสิ่งพิมพ์
- แผ่นใส
- วีดิทัศน์
- สื่อบุคคล
- วัสดุปุปกรณ์ของจริง
5.3 การใช้สื่อเพื่อการจัดกิจกีีมฝึกทักษะวิชาชีพระยะสั้นและระยะยาว
1. หลักการใช้สื่อเพื่อการจัดกิจกรรมฝึกทักษะวิชาชีพระยะสั้นและระยะยาวการใช้สื่อเพื่อการจัดกิจกรรมทักษะอาชีพ อาจยึดหลักการของการใช้สื่อทั่วๆไป ประกอบกับหลักการสำคัญในการใช้สื่อเพื่อการฝึกวิชาชีพโดยเฉพาะ หลักการสำคัญนี้จะครอบคลุมตั้งแต่การคำนึงถึงความเหมาะสมของกลุ่มผู้เรียนไปจนถึงการประเมินผลการใช้สื่อ
การใช้สื่อเพื่อการฝึกทักษะวิชาชีพมีหลักการสำคัญที่ควรจะพิจารณาในเรื่องใดบ้าง
การใช้สื่อเพื่อการฝึกทักษะอาชีพ ควรพิจารณาในประเด็นต่างๆเช่น กลุ่มผู้เรียน เวลา ผู้สอน วัตถุประสงค์ของหลักสูตร สถานที่ ข้อดี ข้อจำกัดของสื่อ การเตรียมสื่อ กิจกรรมประกอบการใช้สื่อ และการประเมินผล
2. ปัญหาอุปสรรคในการใช้สื่อเพื่อจัดกิจกรรมฝึกทักษะวิชาชีพระยะสั้นและระยะยาว
ปัญหาอุปสรรคในการใช้สื่อเพื่อจัดกิจกรรมฝึกทักษะวิชาชีพระยะสั้นและระยะยาวนั้นมีอยู่มากมาย แต่ปัญหาหลักๆนั้นครอบคลุมตั้งแต่การใช้สื่อได้ไม่เต็มที่ เนื่องจากสภาพอาคารสถานที่ ไปจนถึงการใช้สื่อผิดวัตถุประสงค์ของหลักสูตร
ปัญหาอุปสรรคที่พบในการใช้สื่อเพื่อจัดกิจกรรมฝึกทักษะอาชีพระยะสั้นระยะยาวได้แก่
1) สื่อใช้ได้ไม่เต็มที่เนื่องจากสภาพอาคารสถานที่
2) สื่อขาดความเหมาะสมในตัวเอง
3) การนำสื่อไปใช้ไม่ถูกหลักเกณฑ์
4) การใช้สื่อผิดเวลาและโอกาส
5) การใช้สื่อไม่เหมาะกับเทคนิคการสอนหรือการอบรม
6) การใช้สื่อผิดวัตถุประสงค์ของหลักสูตร
3. กรณีตัวอย่างการใช้สื่อเพื่อจัดกิจกรรมฝึกทักษะวิชาชีพระยะสั้นและระยะยาว
กรณีตัวอย่างที่ยกมานี้เป็นกิจกรรมการฝึกทักษะอาชีพระยะสั้นของศูนย์การศึกษานอกโรงเรียนแห่งหนึ่ง จากการวิเคราะห์ แสดงให้เห็นว่าการจัดกิจกรรมมีการใช้สื่อในขั้นตอนใดบ้างและแต่ละขั้นตอน ใช้สื่ออะไร เป็นสื่อชนิดเดียวหรือสื่อประสม
แบบประเมิน
1. ข้อใดคือลักษณะเฉพาะของกิจกรรมการศึกษานอกระบบประเภททักษะอาชีพ วิชาที่เปิดสอนจะยืดหยุ่นไปตามสถานการณ์ท้องถิ่น
2. หลักการสำคัญประการหนึ่งในการเลือกใช้สื่อเพื่อจัดกิจกรรมการศึกษานอกระบบประเภททักษะวิชาชีพคือ "ศึกษารายละเอียดเกี่ยวกับสื่อแต่ละชนิด" หลักการข้อนี้หมายความว่าอย่างไร ผู้ใช้จะต้องศึกษาว่าสื่อชนิดนั้นๆใช้ได้กับกลุ่มเป้าหมายใดบ้าง
3. หลักทั่วไปในการเลือกใช้สื่อเพื่อจัดกลุ่มสนใจคือ "ควรเป็นสื่อที่เปิดโอกาสให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมมากๆ" ข้อนี้หมายความว่าอย่างไร เป็นสื่อที่ผู้เรียนได้ร่วมใช้ระหว่างที่เข้าร่วมกิจกรรม
4. ในการเลือกใช้สื่อเพื่อกิจกรรมกลุ่มสนใจนั้นนอกจากจะคำนึงถึงหลักทั่วๆไปแล้ว ผุ้จัดยังต้องคำนึงถึงหลักจิตวิทยาชองกลุ่มเป้าหมายด้วย หลักจิตวิทยาข้อหนึ่งกล่าวว่า "ประสบการณ์มีผลต่อการเรียนของผู้ใหญ่คือข้อใด" นาย ก เข้ารับการฝึกขับรถยนต์ นาย ก เคยขับรถไถได้อยู่แล้วจึงทำให้ขับรถยนต์เป็นไวขึ้น
5. เกี่ยวกับปัญหาอุปสรรคในการใช้สื่อเพื่อจัดกลุ่มสนใจ ปัญหาข้อหนึ่งคือ "ปัญหาข้อจำกัดของสื่อแต่ละประเภท" ปัญหาข้อนี้หมายความว่าอย่างไร สื่อชนิดต่างๆ จะมีจุดเด่นจุดอ่อนต่างกัน ผู้ใช้ต้องเลือกใช้ให้เหมาะสม
6. สมมุติว่าท่านเป็นเจ้าหน้าที่ของหน่วยงานที่ไปจัดกลุ่มสนใจเรื่องการติดตา ต่อกิ่ง แก่ชาวบ้านในหมู่บ้านแห่งหนึ่ง ในขั้นตอนของการดำเนินการบรรยายก่อนฝึกปฏิบัติจริงนั้น สื่อที่ท่านจะใช้ควรมีลักษณะเช่นไร ควรเป็นสื่อที่แสดงรายละเอียดทุกขั้นตอนของเนื้อหา
7. หลักสำคัญในการใช้สื่อเพื่อฝึกทักษะวิชาชีพข้อหนึ่งที่กล่าวว่า "ต้องคำนึงถึงความเหมาะสมของกลุ่มผู้เรียน" หมายความว่าอย่างไร ผู้ใช้สื่อจะต้องพิจารณาดูว่ากลุ่มผู้เรียนมีขนาดเท่าไร
8. หลักสำคัญในการใช้สื่อเพื่อฝึกทักษะวิชาชีพทั้งระยะสั้นและระยะยาวข้อหนึ่งกล่าวว่า "ต้องคำนึงถึงความเหมาะสมของผู้สอน" หมายความว่าอย่างไร ผู้สอนมีทักษะในการใช้สื่อนั้นเพียงไร
9. ปัญหาอุปสรรคในการใช้สื่อเพื่อจัดกิจกรรมฝึกวิชาชีพระยะสั้นและระยะยาวข้อหนึ่งคือ "สื่อใช้ได้ไม่เต็มที่ หรือใช้สื่อได้ไม่เต็มที่" นั้นหมายความว่าอย่างไร สถานที่ที่นำสื่อไปใช้ไม่มีความพร้อมพอเพียงที่จะใช้สื่อนั้นๆเช่น ไม่มีจอภาพ
10. ในการจัดอบรมวิชาชีพระยะสั้นเรื่องการทอผ้าในหมู่บ้าหนึ่ง ท่านคิดว่าในขั้นประชาสัมพันธ์ควรจะใช้สื่ออะไรจึงจะเหมาะสมกับสถานการณ์มากที่สุด แจกใบปลิว
1. ข้อใดคือลักษณะเฉพาะของกิจกรรมการศึกษานอกระบบประเภททักษะอาชีพ มุ่งให้ผู้เรียนนำไปปฏิบัติจริงได้ทันทีไม่เน้นภาคทฤษฎีมาก
2. หลักการข้อหนึ่งในการเลือกใช้สื่อเพื่อจัดการศึกษานอกระบบคือ "การศึกษารายละเอียดเกี่ยวกับกลุ่มเป้าหมาย" หลักการข้อนี้หมายความว่าอย่างไร ผู้จัดจะต้องศึกษาว่ากลุ่มเป้าหมายมีพื้นฐานความรู้อย่างไร
3. หลักทั่วไปในการเลือกใช้สื่อเพื่อการจัดกลุ่มสนใจคือ "ควรเป็นสื่อที่ช่วยเสริมความคิด" ข้อนี้หมายความว่าอย่างไร เป็นสื่อที่ให้ข้อมูลในหลายๆทาง หลายๆแนว
4. ในการเลือกใช้สื่อเพื่อจัดกิจกรรมกลุ่มสนใจนั้น นอกจากจะคำนึงถึงหลักทั่วๆไปแล้ว ผู้จัดยังต้องคำนึงถึงหลักจิตวิทยาของกลุ่มเป้าหมายด้วย ที่ว่า "ผู้ใหญ่จะเรียนเฉพาะสิ่งที่เขามีความรู้สึกว่าจำเป็นจะต้องเรียน" นาย ค มีอาชีพทอผ้า ต่อมามีหน่วยงานมาจัดอบรมเรื่องการทอผ้าในหมู่บ้าน นาย ค อยากรู้วิธีทอผ้าแบบใหม่ๆจึงเข้ารับการอบรม
5. เกี่ยวกับปัญหาอุปสรรคในการใช้สื่อเพื่อจัดกลุ่มสนใจ ปัญหาข้อหนึ่งคือ "ปัญหาการผลิต" ผู้สอนไม่ได้ผลิตสื่อเอง บางครั้งสื่อที่ใช้จึงไม่เหมาะสมกับเนื้อหา
6. สมมติว่าท่านเป็นเจ้าหน้าที่ของหน่วยงานแห่งหนึ่งและจัดกลุ่มสนใจเรื่องการทำปุ๋ยคอกให้แก่ชาวบ้านในหมู่บ้านแห่งหนึ่ง ในขั้นนำเข้าสู่การอบรมจริงนั้นสื่อที่ท่านจะใช้ควรมีลักษณะอย่างไร ควรเป็นสื่อที่แสดงเนื้อหากว้างๆ
7. หลักสำคัญในการเลือกใช้สื่อเพื่อฝึกทักษะวิชาชีพข้อหนึ่งกล่าวว่า "จะต้องคำนึงถึงความเหมาะสมเกี่ยวกับเวลา" หมายความว่า ผู้จัดต้องพิจารณาว่าระยะเวลาของกิจกรรมที่จะใช้สื่อประกอบนั้นมีแค่ไหน
8. หลักสำคัญในการเลือกใช้สื่อเพื่อการฝึกทักษะวิชาชีพไม่ว่าระยะสั้นหรือระยะยาวข้อหนึ่งกล่าวว่า "ต้องคำนึงถึงความเหมาะสมเกี่ยวกับสถานที่" หมายความว่าอย่างไร สถานที่มีอุปกรณ์พร้อมที่จะใช้สื่อแต่ละชนิดได้หรือไม่
9. ปัญหาอุปสรรคในการใช้สื่อเพื่อจัดกิจกรรมฝึกวิชาชีพระยะสั้นและระยะยาวข้อหนึ่งคือ "การนำสื่อไปใช้ไม่ถูกหลักเกณฑ์" หมายความว่าอย่างไร ผู้จัดใช้สื่อมากเกินไป ผู้จัดใช้สื่อน้อยเกินไป ผู้จัดเลือกใช้สื่อที่ไม่สามารถสรุปประเด็นสำคัญแก่กลุ่มเป้าหมายได้
10. ในการจัดอบรมวิชาชีพระยะยาวเรื่องการตัดเย็บเสื้อผ้าในหมู่บ้านแห่งหนึ่ง ท่านคิดว่าในขั้นการติดตามประเมินผล ควรใช้สื่ออะไรนอกจากสื่อบุคคล ใช้เอกสารสิ่งพิมพ์
<<< ย้อนไปหน่วยที่ 4 อ่านต่อหน่วยที่ 6 >>>
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น